کتاب دموکراسی علیه بیعدالتی، نوشته فریبرز رئیسدانا، نویسنده و اقتصاددان که اخیرا بر اثر بیماری در تهران درگذشت، کتابی در تدقیق مفهوم دموکراسی از دوره باستان تا دورهی حاضر است. این کتاب در 264 صفحه و توسط انتشارات علم در ایران منتشر شده است.
دموکراسی علیه بیعدالتی، شامل نه مقاله با موضوع بررسی مدیریت دموکراسی سیاسی با نظر به نسبت آن با تبعیض، نابرابری، بیعدالتی، و ظلم است. لازم است قبل از ورود به بحث، اهمیت انتشار این کتاب در اوایل دههی 80 نشان داده شود. اوایل دههی 80 اوج دوران بسط گفتمان دموکراسیخواهی در ایران است. در همین دوره است که روشنفکران دینی با بسط مفهوم مردم سالاری دینی، روشنفکران لیبرال با دست گذاشتن بر روی آزادیهای اقتصادی به عنوان پیشزمینه ضروری استقرار دموکراسی و روزنامهنگاران و روشنفکران حوزهی عمومی با دست گذاشتن بر روی بسط جامعهی مدنی، هریک سهمی در پروراندن ایدهی دموکراسی که ایدهی باب روز بوده است، دست میگذارند.
اهمیت کتاب “دموکراسی در مقابل بیعدالتی” در دست گذاشتن بر روی شروط امکان استقرار دموکراسی در درجه اول و همچنین ضرورت وجود دموکراسی برای استقرار حاکمیت واقعی مردم و ایجاد نهادهای تضمین کنندهی اراده مردم، در مقابل بیعدالتی است.
فریبرز رئیس دانا در صفحه 16 برداشت خود از مفهوم دموکراسی رو این گونه شرح میدهد:
دموکراسی یعنی حکومت مردم و این که چگونه فرمانروایان را برگزینند و جایگزین کنند. آزادی یعنی آزادی فردی و اجتماعی برای همهی فعالیتها، بی حصر و استثنا در چارچوب موازین پذیرفته شدهی اجتماعی و داشتن حق کامل اندیشه، بیان، قلم و حق انتخاب در زندگی شخحصی به شرطی که به آزادی دیگران لطمه نزند.
سپس ایشان اشکال مختلف دموکراسی، از یونان قدیم گرفته تا قرن بیست و یکم به اختصار و بر اساس نظریه دانشمندان هر دورهی تاریخی نام میبرد و دربارهاش توضیح میدهد:
دموکراسی آتنی، دموکراسی حمایتی، دموکراسی جان استوارت میل، دموکراسی وبر شومپیتر، دموکراسی نخبهگرا، دموکراسی مشارکتی و … وی از بین این تعداد دموکراسی، انگشت تایید خود را بر دموکراسی مشارکتی میگذارد و آن را بدین گونه توضیح میدهد:
در دموکراسی مشارکتی اصل و شرط اساسی همانا آزادی انسان است. تا انسان آزاد نباشد نمیتواند دموکراسی را متحقق کند. اما انسان آزاد عمدتا انسانی است که از فقر و فلاکت اقتصادی نجات پیدا کرده باشد.
در این کتاب دموکراسی نه کالایی لوکس و صادراتی و نه حتی فرم سیاسی صرف، بلکه فرآیندی درونزا در هر اجتماع است که باید از خلال مشارکت همگانیِ عموم مردم برساخته شود.